Lublin, 16 marca 2004 r.
RIO-091/110/2004
Dyrektor Miejskiego
Ośrodka Pomocy Społecznej
w Puławach
Szanowna Pani Dyrektor,
W
dniach od 20 do 22 stycznia 2004 r. inspektorzy Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Lublinie – Piotr Wojtasik i Paweł Bogusz - przeprowadzili kontrolę
prawidłowości postępowania przy realizacji zadania na „Zorganizowanie usług opiekuńczych
wykonywanych w domach podopiecznych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w
Puławach w okresie od dnia 1.01.2003 r. do dnia 31.12.2003 r.”. Do ustaleń
kontroli, zawartych w protokole omówionym i podpisanym bez zastrzeżeń w dniu 28
stycznia 2004r., złożono dodatkowe wyjaśnienia, które - stanowiąc błędną
interpretację ustaleń kontroli - nie miały wpływu na treść tego wystąpienia.
W
wyniku kontroli stwierdzono, że wyboru wykonawcy tego zadania bezzasadnie
dokonano w oparciu o przepisy ustawy o zamówieniach publicznych, naruszając
przy tym szereg jej postanowień.
Świadczenia usług opiekuńczych - jako zadania z zakresu
pomocy społecznej - mogą być zlecane, w drodze umowy, innym podmiotom, a
podmioty realizujące takie zadania mogą być wspierane finansowo, stosownie do
art. 12a ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (tekst
jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 64 poz. 414 z późn. zm.) oraz zgodnie z art. 25 i
art. 118 ustawy o finansach publicznych.
Zlecanie wykonywania tych zadań innym podmiotom oraz
udzielanie wsparcia jednostkom realizującym te zadania powinno następować na
zasadach określonych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 30 czerwca 2000 r. w
sprawie szczegółowych zasad i form współdziałania administracji publicznej z
innymi podmiotami oraz wzorów ofert, umów i sprawozdań z realizacji zadań
pomocy społecznej (Dz. U. Nr 55 poz.662). Zgodnie z § 2 rozporządzenia, przez
zadania należy rozumieć zadania z zakresu pomocy społecznej określone w
ustawie, przez podmiot zlecający zadania – m. in. jednostkę samorządu
terytorialnego, która, zgodnie z ustawą, może zlecać wykonanie zadań innym podmiotom,
a przez podmioty te należy rozumieć: organizację społeczną, Kościół Katolicki
i inny kościół, związek wyznaniowy, fundację, stowarzyszenie, pracodawcę,
osobę fizyczną i prawną (co oznacza ogół podmiotów i jest zgodnie z zasadą
wyrażoną w art. 25 ustawy o finansach publicznych). Wynika z tego, że
przepisy te należy stosować do wszystkich zadań z zakresu pomocy społecznej, w
tym do zadań z zakresu opieki społecznej, a w postępowaniu mogą uczestniczyć
wszystkie podmioty, zarówno non profit jak i podmioty prowadzące
działalność gospodarczą. Przepisy te, jako lex
specialis, mają pierwszeństwo przed ustawą o
zamówieniach publicznych, która nie znajduje tu zastosowania. Dotację z budżetu
jednostki samorządowej przyznaje się w trybie ustawy o pomocy społecznej i
rozporządzenia wykonawczego, stanowisko to znajduje potwierdzenie w wyroku NSA
w Krakowie z 5 lipca 2002 r. – (II S.A./Kr 532/01 wspólnota 2002/37 – 38/51).
Zasady postępowania określone w art. 6 ust. 2 ustawy o zamówieniach
publicznych znajdują zastosowanie jedynie w zakresie takich usług (w tym usług
zdrowotnych i socjalnych), dla których ustawy nie przewidują odmiennych zasad
postępowania. Przepisów tych nie stosuje się do świadczenia usług polegających
na udzielaniu zamówień na świadczenia zdrowotne, o których mowa w art. 35
ustawy o ZOZ oraz na świadczenia z zakresu pomocy społecznej, stosownie do
art.12a ustawy o pomocy społecznej.
Poniżej podaję stwierdzone nieprawidłowości i uchybienia
oraz wnioski co do sposobu ich wyeliminowania, stosownie do przepisów art. 9
ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach
obrachunkowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. nr 55, poz. 577 z późn. zm.).
- Dokonanie wyboru wykonawców na
świadczenie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych w
trybie ustawy o zamówieniach publicznych, zamiast na zasadach określonych w
rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych
zasad i form współdziałania administracji publicznej z innymi podmiotami oraz
wzorów ofert, umów i sprawozdań z realizacji zadań pomocy społecznej.
Zadania z zakresu świadczenia usług opiekuńczych
i specjalistycznych usług opiekuńczych zlecać innym podmiotom
na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 30 czerwca 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad i form
współdziałania administracji publicznej z innymi podmiotami oraz wzorów ofert,
umów i sprawozdań z realizacji zadań pomocy społecznej (Dz. U. Nr 55, poz.
662), zgodnie z przepisami art. 12a ust. 1-2 ustawy z dnia 29 listopada
1990r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 1998r. Nr 64 poz. 414 z
późn. zm.) w związku z art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 10 czerwca 1994r. o zamówieniach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz.
664 z późn. zm.), a od dnia 2 marca 2004r. – w
związku z art. 4 pkt 7 ustawy z dnia 29 stycznia
2004r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177) – str. 1 i 2
protokołu.
Niżej
przedstawiono nieprawidłowości w udzielaniu zamówienia w trybie ustawy
o zamówieniach publicznych, w celu uniknięcia ich przy udzielaniu innych
zamówień, w których stosowanie ustawy – Prawo zamówień publicznych jest
obowiązkowe.
1. Nieprawidłowe określenie przedmiotu i
wartości zamówienia w wyniku niedoszacowania ilości godzin specjalistycznych
usług opiekuńczych.
Przestrzegać zasady ustalania z należytą
starannością wartości zamówienia publicznego przed dniem wszczęcia postępowania
o udzielenie zamówienia publicznego, stosownie do przepisu art. 32 ust. 1 Prawa
zamówień publicznych.
Niedoszacowanie ilości
zamawianych usług, a tym samym i wartości zamówienia, może skutkować
koniecznością udzielenia dodatkowych zamówień, co może pociągnąć za sobą
dodatkowe koszty - str. 3 i 12-13 protokołu.
2. Nieprawidłowe sporządzenie specyfikacji
istotnych warunków zamówienia, poprzez:
- niedostateczne opisanie kryteriów i
sposobów dokonywania oceny spełniania warunków wymaganych od wykonawców,
- zawarcie różnych wymagań w treści specyfikacji i w
załącznikach do specyfikacji odnośnie dokumentów, które oferent zobowiązany był
złożyć wraz z ofertą, co skutkowało pozostawieniem oferentom możliwości wyboru
w tym zakresie; tym samym - wymagań dotyczących dokumentów i oświadczeń nie
określono w sposób jednakowy dla wszystkich oferentów oraz nie zagwarantowano
możliwości obiektywnej oceny spełniania wymaganych warunków,
- określenie kryteriów oceny ofert w sposób sprzeczny
z warunkami wymaganymi od wykonawców, przez stworzenie sytuacji, w której oceną
objęte byłyby oferty podlegające odrzuceniu - złożone przez oferentów nie
spełniających wymaganych warunków.
Przy sporządzaniu specyfikacji istotnych
warunków zamówienia przestrzegać zasad ustalonych przepisami ustawy - Prawo
zamówień publicznych,
a w szczególności:
- opis warunków
udziału w postępowaniu oraz sposobu dokonywania oceny spełniania przez
wykonawców tych warunków, zgodnie z przepisami art. 36 ust. 1 pkt 8 Prawa zamówień publicznych, sporządzać w sposób
umożliwiający obiektywne dokonanie oceny ich spełniania i jednoznaczne
stwierdzenie, czy przystępujący do postępowania wykonawcy spełniają wymagane
przez zamawiającego warunki, np.
poprzez określenie minimum potencjału technicznego lub kadrowego, jakie musi
posiadać oferent aby ubiegać się o zamówienie lub wykazanie całego potencjału
technicznego i kadrowego jakim oferent może dysponować; zdefiniowanie pojęcia
„zamówień o podobnym charakterze i złożoności”, których wykonanie uprawnia
wykonawcę do wykazania ich w ramach posiadanego doświadczeniu; precyzyjne
określenie okresu, za który żąda się wykazu zrealizowanych zamówień, itp.
- określając w
specyfikacji istotnych warunków zamówienia warunki udziału w postępowaniu,
zapewnić zgodność wymogów wynikających z części opisowej specyfikacji z
wymogami określonymi w dokumentach załączonych do specyfikacji, które wykonawca
zobowiązany jest złożyć wraz z ofertą, z zachowaniem zasady wynikającej z art.
22 ust. 2 Prawa zamówień publicznych.
Nieokreślenie
precyzyjnego zakresu danych, które mają przedstawić wykonawcy lub dopuszczenie
do składania informacji według swobodnego wyboru oferenta - prowadzi do
sytuacji, w której oferenci składają nieporównywalne dane, co uniemożliwia
dokonanie obiektywnej oceny spełniania wymaganych warunków oraz powoduje, że
nie ma warunków do równego traktowania wszystkich wykonawców
i przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia w sposób
gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji, uchybiając w ten sposób zasadzie
wyrażonej w art. 7 ust. 1 Prawa zamówień publicznych (poprzednio -
art. 16 ustawy o zamówieniach publicznych).
-
w specyfikacji istotnych warunków zamówienia zamieszczać opis ustalonych
kryteriów wyboru ofert wraz ze sposobem oceny ofert, zgodnie z przepisem art.
36 ust.1 pkt 18 Prawa zamówień publicznych. W opisie
sposobu oceny ofert w kryteriach dotyczących referencji, pracowników oraz
sprzętu, zawarto zasady sprzeczne z warunkami, jakie musieli spełnić
wykonawcy, aby ubiegać się o udzielenie zamówienia, bowiem dopuszczono
możliwość oceny ofert nie spełniających wymagań określonych w specyfikacji
istotnych warunków zamówienia oraz dopuszczono do możliwości udziału w
postępowaniu oferentów, którzy - jako spełnienie wymaganych warunków –
wykazaliby stany zerowe w przedstawionych kategoriach (dotyczy dysponowania
pracownikami zdolnymi do wykonania specjalistycznych usług opiekuńczych i
sprzętem do świadczenia takich usług oraz przedstawienia referencji z
realizacji usług tego typu w okresie ostatnich dwóch lat). Ponadto, opis
sposobu oceny ofert w podkryterium „posiadany sprzęt”
zawierał błąd powodujący, że - postępując zgodnie z zapisami specyfikacji -
oferent posiadający niższą liczbę sprzętu uzyskiwał większą lub taką samą ilość
punktów, jak oferent posiadający większą ilość sprzętu;
-
str. 4, 5 i 6 protokołu.
3. Dopuszczenie do wycofania przez oferenta
oferty złożonej po upływie terminu składania ofert – w toku otwarcia ofert.
Przestrzegać postanowień art. 84 ust. 1 i 2
Prawa zamówień publicznych, zgodnie z którymi wycofanie lub zmiana oferty przez
wykonawcę są dopuszczalne jedynie przed upływem terminu do składania ofert, a
oferty złożone po tym terminie należy zwracać dopiero po upływie terminu
przewidzianego na wniesienie protestu - str. 8 protokołu.
4. Nieprawidłowe dokonanie przez komisję
przetargową oceny spełniania przez oferentów warunków określonych w przepisach
ustawy o zamówieniach publicznych i specyfikacji istotnych warunków zamówienia
oraz niewykluczenie z postępowania wykonawców nie
spełniających tych warunków.
Przed dokonaniem oceny i porównania złożonych ofert sprawdzić, czy wykonawcy spełniają warunki podmiotowe określone w ustawie, specyfikacji istotnych warunków zamówienia albo zaproszeniu do składania ofert oraz czy oferenci złożyli wszystkie wymagane oświadczenia i dokumenty.
W przypadku zamówień o wartości powyżej 60.000 euro, od wykonawców żądać potwierdzenia (przez wskazanie odpowiednich dokumentów, jakie mają złożyć oferenci) spełniania wszystkich warunków udziału w postępowaniu, stosownie do art. 26 ust. 1 ustawy – Prawo zamówień publicznych. Wykonawców, którzy nie spełniają wymaganych warunków albo nie złożą aktualnych dokumentów potwierdzających ich spełnienie, wykluczać z postępowania, a ich ofert nie rozpatrywać, odrzucając je stosownie do przepisów art. 24 ust. 1, 2 i 4 tej ustawy.
Jeżeli niezłożenie
przez wykonawców dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w
postępowaniu powodowałoby obowiązek unieważnienia postępowania, np. z przyczyn
określonych w art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy (każda
oferta podlegałaby odrzuceniu), wzywać wykonawców do uzupełnienia tych
dokumentów w określonym terminie, zgodnie z zasadą wyrażoną przepisem art. 26
ust. 3 Prawa zamówień publicznych – str. 8-11 protokołu.
5. Dokonanie
oceny ofert niezgodnie z zasadami ustalonymi w specyfikacji istotnych warunków,
przez błędne ustalenie wartości punktowych w podkryteriach
oceny ofert: „zatrudnienie ogółem” i
„zatrudnienie specjalistów”.
Wyboru najkorzystniejszej oferty dokonywać wyłącznie na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, stosownie do przepisów art. 91 ust. 1 Prawa zamówień publicznych – str. 11 protokołu.
6. Pobranie
zabezpieczenia należytego wykonania umowy w kwocie
niższej niż postanowiono w umowie.
Przestrzegać
zasad pobierania zabezpieczenia należytego wykonania umowy na warunkach (w tym w wysokości)
wynikających ze specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz z zawartej
umowy, mając na uwadze skutki niewniesienia
zabezpieczenia, o których mowa w art. 94 ust. 2 ustawy - str.12 protokołu
Jeżeli uważa Pani, że wśród wniosków zawartych w tym
wystąpieniu są takie, które naruszają prawo przez błędną jego wykładnię lub
niewłaściwe zastosowanie, przysługuje Pani - zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o
regionalnych izbach obrachunkowych - prawo zgłoszenia zastrzeżeń do Kolegium
Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie w ciągu 14 dni od daty
otrzymania wystąpienia pokontrolnego.
Stosownie do przepisów art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. nr 55, poz. 577), sprawozdania z jego realizacji oczekuję – w formie pisemnej i elektronicznej (np. na dyskietce) - w terminie 30 dni od daty doręczenia Panu tego wystąpienia.
Do
wiadomości:
Prezydent Miasta Puławy